HPV ve Baş ve Boyun Kanseri

İnsan papilloma virüsü nedir?

‘HPV’ olarak kısaltılan insan papilloma virüsü, insanların çoğunluğunu yaşamlarının bir döneminde enfekte edecek olan çok yaygın bir virüstür. Deriyi ve vücudun farklı bölgelerini kaplayan nemli membranları etkiler. Söz konusu bölgeler şunlardır

  • ağız ve yutak
  • anüs
  • rahim ağzı
  • vajina
  • vulva

HPV’nin tanımlanmış 100’den fazla farklı tipi vardır ve her bir tip bir sayı ile adlandırılmıştır. HPV’nin bazı tipleri kanser dışı lezyonlarla ilişkilendirilmiştir, ancak diğer tiplerin kansere neden oldukları bilinmektedir. Çoğu insan için HPV enfeksiyonları herhangi bir belirtiye yol açmadan gelip geçmektedir. Aslında, bu virüs aylarca herhangi bir semptom sergilemeden inaktif kalabilir; enfeksiyondan kurtulamadığınız takdirde kanser riski altında olabilirsiniz. Bununla beraber, çoğu insan virüsü vücutlarından atmakta ve bundan haberleri bile olmamaktadır, dolayısıyla kanser gelişme olasılığı da düşüktür.

HPV ve kanser arasındaki bağlantı nedir?

 ‘Yüksek riskli’ HPVler olarak tanımlanan bazı HPV tiplerinin aralarında anal, servikal, penis, vulva, vajina ve baş ve boyun kanserleri olmak üzere belirli kanser tiplerinin gelişme riskini yükselttiği bilinmektedir. Son yıllarda yapılan tahminlere göre tüm kanserlerin %5’den fazlası HPV’yle ilişkilendirilmektedir. HPV; orofarenks olarak da adlandırılan gırtlağın gerisinde, dil kökünde ve bademciklerde kansere neden olabilir. Bu kanserlere orofarengeal (ağız-yutak) kanserleri denir ve baş ve boyun kanserleri grubunda yer alan kanserlerdir. Her yıl dünya genelinde 45.000 yeni baş ve boyun kanseri vakasının HPV enfeksiyonundan kaynaklandığı tahmin edilmektedir.

Kanser ile en fazla ilişkilendirilmiş olan HPV ise HPV-16’dır; servikal kanserlerin %50-60’ı, baş ve boyun kanseri gibi serviks dışı kanserlerin ise %80-90’ı bu virüsle ilişkilendirilmektedir. Baş ve boyun kanserleriyle ilişkilendirilmiş olan diğer yüksek riskli HPV tipleri ise 18, 31 ve 33’tür, ancak bunlar HPV-16’ya kıyasla daha nadir tiplerdir.

HPV-ilişkili baş ve boyun kanserleri ne kadar yaygındır?

HPV-ilişkili baş ve boyun kanserinin insidansı dünya genelinde hızla artıyor. HPV-ilişkili baş ve boyun kanseri olan hastalar genellikle genç, sağlıklı ve tipik tütün ve/veya alkol bağımlılığı öyküsü olmayan kişilerdir. Dünya genelinde tüm orofarengeal kanserli hastaların %18.5-%90’ından HPV sorumludur. Dünyanın farklı bölgelerinde bu yüzdeler kültürel farklılıklara, sağlık hizmetlerinin standartlarına ve ülkenin tanı oranlarına göre değişmektedir.

Yeni bir araştırmada, HPV-ilişkili baş ve boyun kanseri ile cinsel davranış arasında bir bağlantı olduğu tespit edilmiştir. HPV tek bir cinsel ilişkiyle de bulaşabilmesine rağmen, cinsel ilişkiye girilen kişi sayısı arttıkça risk de artmaktadır.

HPV’ye karşı aşılanabilir miyim?

HPV’nin bazı tiplerine karşı koruma sağlayan üç aşı bulunmaktadır - Cervarix®, Gardasil® ve Gardasil 9®. Aralarında servikal ve baş ve boyun kanserlerinin de bulunduğu bazı HPV-ilişkili hastalıklardan korunmak için, 11 ve 12 yaş arası erkek ve kızların bu aşıları yaptırmaları önerilmektedir. Onaylı olan her üç aşı da HPV-16’yı hedefler.

Lütfen unutmayın: Şu anda HPV’ye bağlı baş ve boyun kanserinin önlenmesi için onaylanmış olan HPV aşısı yoktur. Ayrıca aşılama önerileri ülkeye göre değişiklik gösterir. Lütfen, daha fazla bilgi için hekiminizle iletişim kurun.

Son yıllarda HPV’ye karşı aşılama kabul edilmiş bir tıbbi uygulama haline geldi; bununla beraber, aşının HPV-ilişkili baş ve boyun kanserlerinden korunmada etkili olup olmadığının doğrulanması için ek araştırmalar yapılması gerekmektedir.

Gelecekte ne bekliyor?

HPV’den korunmada aşılama ile ileriye doğru büyük bir adım atılmış olmasına rağmen, henüz aşı olmamış ve bu nedenle korumasız olan çok sayıda insan var.

Gelecekte araştırmaların odağı, sadece enfeksiyona karşı koruma sağlamakla kalmayan, fakat HPV-ilişkili kanserleri tedavi de eden yeni aşılar geliştirmek olacaktır. Araştırmacılar, HPV-ilişkili baş ve boyun kanseri tanısı almış hastaların HPV enfeksiyonu taşımayanlara kıyasla bazı tedavilere daha iyi yanıt verdiklerini de buldular. HPV-ilişkili baş ve boyun kanseri hastalarının daha az yan etkiye neden olan fakat eşit etkili daha hafif tedaviler alıp alamayacaklarına ilişkin araştırmalar halen devam etmektedir.

Ek olarak, hastaların tedavilerinde ve aralıksız olarak desteklenmelerinde büyük önem taşıyan danışmanlık ve danışmanlık yöntemleri de araştırılmaktadır.