Rak gardła

O rak gardła

Rak gardła nie jest zdefiniowanym schorzeniem, lecz terminem często odnoszącym się do każdego z typów raka zlokalizowanego w tylnej części jamy ustnej, przełyku i głośni. Rak gardła jest najczęściej zlokalizowany w obrębie krtani i gardła w miejscu połączenia górnego odcinka drogi pokarmowej i oddechowej, nowotwór ten nazywany jest wówczas rakiem części krtaniowej gardła. Nowotwory rozwijające się w tym obszarze anatomicznym mogą przenosić się na sąsiednie obszary, przez co dwa różne typy nowotworów staję się tożsame (ich leczenie obejmuje podobne terapie).

Chociaż istnieje wiele rzadkich typów raka gardła, większość wywodzi się od komórek wyściełających gardło zwanych komórkami nabłonka płaskiego. Określa się go rakiem płaskonabłonkowym (SCC).

Jak często występuje?

W 2012 roku zdiagnozowano prawie 300 000 nowych przypadków raka krtani, co czyni go trzynastym najczęściej występującym rakiem u mężczyzn. Zachorowalność na raka części krtaniowej gardła jest o wiele niższa. Liczba przypadków raka gardła różni się znacznie w różnych krajach, jednak występuje znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet. Odzwierciedla to różnice w ekspozycji na czynniki ryzyka rozwoju raka. Rak gardła występuje częściej u osób powyżej 55 roku życia, chociaż może się rozwinąć u osób młodszych.

Czynniki ryzyka

Ponad 80% przypadków raka gardła jest wywołane przez palenie tytoniu i spożywanie alkoholu. Im większa ekspozycja na powyższe czynniki ryzyka (zarówno pod względem ilości jak i czasu trwania), tym większe ryzyko rozwoju raka. Jednak nie wszystkie osoby, które nadużywają alkoholu i wyrobów tytoniowych chorują na raka gardła. Ważną rolę odgrywają również czynniki genetyczne. Ostatnie badania wykazały, że zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) może zwiększać ryzyko wystąpienia raka gardła, chociaż ryzyko nie jest tak duże, jak w przypadku innych nowotworów głowy i szyi. Dieta bogata w wysoko przetworzoną żywność i uboga w świeże owoce i warzywa może również zwiększać ryzyko zachorowania na raka gardła.

Objawy

Ze względu na sąsiadującą lokalizację fałdów głosowych i górnej części przewodu pokarmowego objawy, które występują u pacjentów są podobne. Najczęstszymi objawami są trwałe zmiany głosu (staje się chrapliwy lub zachrypnięty przez ponad 3 tygodnie) lub trudności w połykaniu jedzenia (na początku dotyczy to pokarmów stałych).

Inne objawy mogą obejmować:

Ból gardła
Uporczywe bóle uszu (szczególnie, jeżeli dotyczy jednego ucha)
chrapliwość lub trudności w oddychaniu
niezamierzona utrata masy ciała
odkrztuszanie krwi
guzek na szyi

Diagnoza

Wiele objawów, opisanych powyżej, może wystąpić u pacjentów z powodów nie związanych z nowotworem. Jednak ważne jest to, by specjalista w dziedzinie raka głowy i szyi dokonał ich weryfikacji. Wiąże się to z wizytą u lekarza, który szczegółowo przepyta pacjenta o objawy i wykona badanie jamy ustnej, gardła i szyi w ambulatorium.

Raki krtani i górnego odcinka przewodu pokarmowego są trudno dostępne, dlatego mogą wymagać badania endoskopowego w znieczuleniu ogólnym. W jego trakcie można wykonać biopsję każdego obszaru podejrzanego o proces nowotworowy, co pomaga w postawieniu prawidłowej diagnozy. Obrazowanie radiologiczne szyi i gardła za pomocą ultrasonografii, tomografii komputerowej (CT) oraz badania rezonansu magnetycznego (MRI) ma na celu określenie wielkości guza, ewentualnego zajęcia węzłów chłonnych.

Nie ma badań krwi, dzięki którym można diagnozować raka krtani i gardła dolnego.

Leczenie

Sposoby leczenia nowotworu zależą od kilku czynników, w tym wielkości guza, jego lokalizacji, typu oraz naciekania na otaczające go struktury. Raki krtani i gardła nie różnią się pod tym względem, dzięki czemu leczenie jest dobierane indywidualnie.

Zasadniczo, wczesne nowotwory krtani można leczyć chirurgicznie lub zastosować radioterapię. Połączenie chemioterapii i radioterapii jest często stosowane przy bardziej zaawansowanych rakach krtani i gardła dolnego, jednak gdy choroba jest bardzo zaawansowana, guz usuwany jest chirurgicznie.

Każdy guz ma szczególne cechy biologiczne, które mogą mieć wpływ na to, jak rozwija się rak. Terapie biologiczne mogą zatrzymać wzrost i dzielenie się komórek rakotwórczych. Nowsze metody leczenia takie jak terapia fotodynamiczna, terapia protonowa oraz leki wpływające na nowotwór na poziomie cząsteczkowym są rzadziej stosowane, ale są coraz częściej wykorzystywane podczas badań klinicznych nowotworów głowy i szyi.

Rak gardła – częste pytania

Jakie są stopnie zaawansowania raka gardła?

Podobnie jak wszystkie nowotwory, rak gardła został podzielony na poszczególne grupy i stopnie zaawansowania, które są uzależnione od agresywności guza oraz zaawansowania. Stopnie od I (małe, wczesne guzy, które obejmują tkankę, z której się wywodzą, dobrze zróżnicowane) do IV (większe, bardziej zaawansowane guzy, które różnią się od pierwotnej tkanki oraz są słabo zróżnicowane).

Czy raki krtani/gardła dają przerzuty?

Niestety raki, które nie zostaną wykryte wcześnie mogą rozprzestrzeniać się z ogniska pierwotnego do węzłów chłonnych a nawet płuc i wątroby. Leczenie raka, który w stadium zaawansowanym jest trudniejsze, dlatego wczesne wykrycie choroby jest bardzo ważne.

Czy po operacji krtani zachowana jest zdolność mowy?

Małe guzy na fałdach głosowych mogą zostać usunięte, pozostawiając główną strukturę krtani nienaruszoną. W tym przypadku mogą wystąpić pewne zmiany w jakości głosu jak ochrypnięcie lub chrypka, lecz na ogół nie stwarza to problemu. Jeżeli guz jest znacznie większy, może być konieczne całkowite usunięcie krtani - laryngektomia. Istnieją jednak sposoby przywracania głosu za pomocą zastawek lub innych urządzeń elektronicznych. Głos pacjenta po takim zabiegu różni się od barwy naturalnej. Wynik nie jest do końca przewidywalny.

Czy będę w stanie normalnie połykać?

Zarówno chirurgia jak i chemioradioterapia mogą mieć wpływ na zdolność połykania. Przyczyną tej nieprawidłowości może być brak śliny po chemio radioterapii lub uszkodzenie mechanizmu połykania. Podczas leczenia może być konieczne założenie małych rurek zakładanych przez nos do żołądka, które mają za zadanie uzupełnianie pokarmów i płynów.

Czy da się wyleczyć raka gardła?

Tak. Chyba, że nowotwór jest bardzo duży i nacieka otaczające tkanki, które nie mogą być usunięte lub rozprzestrzenił się do odległych części ciała. Niestety, nawet całkowite usunięcie bardzo małych zmian nie eliminuje ryzyka wznowy. Ponadto może rozwinąć się nowy guz ze względu na ekspozycję na czynniki ryzyka rozwoju choroby.

Czy jest sens rzucać palenie jeśli mam raka gardła?

Tak. Palenie tytoniu zmniejsza efektywność stosowanego leczenia i może utrudniać rekonwalescencję. Ponadto, kontynuowanie palenia zwiększa ryzyko wznowy lub rozwoju nowego guza w przyszłości.

Czy istnieją badania, w których mogę wziąć udział?

Liczba badań klinicznych, które zgłębiają sposoby poprawy diagnostyki i leczenia nowotworów głowy i szyi ciągle wzrasta. Pacjenci biorący udział w badaniach klinicznych mają lepsze wyniki leczenia. Jeśli jesteś zainteresowany udziałem w badaniach klinicznych, skonsultuj się z lekarzem, który może doradzić, czy kwalifikujesz się do wzięcia w nich udziału.

Ile czasu po zabiegu będę musiał mieć przerwę w pracy?

Długość rekonwalescencji zależy od stosowanej terapii. Leczenie chirurgiczne małych guzów może wymagać tylko kilku tygodni wolnych od pracy. Radioterapia może trwać kilka tygodni i wymaga więcej czasu wolnego. Pełne leczenie po poważnej operacji lub chemioterapii i radioterapii może oznaczać kilka miesięcy wolnego.